شاخص آزاد شناور (TEFIX)

از سوي كميته شاخص «سازمان»
نحوه محاسبه شاخص جديد تشريح شد

سنا- عضو کمیته شاخص سازمان بورس ضمن تشریح نحوه محاسبه شاخص مبتنی بر سهام شناور آزاد که به تازگي به تصویب شورای عالی بورس رسید، محاسبه شاخص به این روش را از مهم‌ترین تغییرات انجام گرفته در بورس‌های دنیا در یک دهه اخیر برشمرد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه، حمیدرضا فرهادی گفت: در روش محاسبه شاخص برمبنای سهام شناور آزاد، در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشره تنها از سهام شناور آزاد شاخص آزاد شناور (TEFIX) شرکت‌ها (Free Float) استفاده‌ می‌شود و هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، درواقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار است. این عضو کمیته شاخص، با اشاره به «دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران»، مصوب 1/10/86 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: در صورتی که حداقل پنج‌درصد از سهام شرکت‌های پذیرفته شده متعلق به هر یک از گروه‌های سه‌گانه:
الف) سهام نگهداری شده توسط هر یک از سهام‌داران
ب) سهام متعلق به سهام‌داران خانوادگی (اقوام نسبی درجه اول از طبقات اول و دوم)
ج) سهام متعلق به اشخاص حقوقی هم گروه با مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم باشد، این‌درصد از سهام به عنوان سهام «غیرشناور» شناخته شده و از محاسبات شاخص حذف می‌شود.
وی ادامه داد: براساس توصیه کمیته شاخص و تایید شورای بورس، قرار بر این است که شاخص‌های TEFIX (شاخص قیمت، مبتنی بر سهام شناور آزاد) و TEDFIX (شاخص بازده کل، مبتنی بر سهام شناور آزاد) به زودی توسط سامانه معاملاتی بورس تهران و به‌طور روزانه محاسبه و منتشر شوند. وی در ادامه فرمول محاسباتی این دو شاخص را به اين صورت اعلام کرد و گفت: آنچه موجب تفاوت دو شاخص می‌شود، عدد adj در مخرج کسر فرمول محاسباتی است که در دو شاخص متفاوت است.

فرهادی به بازشکافی فرمول محاسباتی پرداخت و گفت: در این فرمول It عدد شاخص در زمانbase level، t برابر 10000، n تعداد شرکت‌های موجود در شاخص در زمانtو، Pi,tقیمت سهم i در زمان t، وQi,tتعداد سهام منتشره شرکت i در زمان t، وFi,tضریب سهام شناور آزاد شرکت i در زمان b، t عدد پایه شاخص، و adj ضریب تعدیل‌گر پایه شاخص است. وی در پایان گفت: بازنگری مقادیر سهام شناور آزاد شرکت‌های بورسی هر سه ماه یک‌بار انجام می‌گیرد.
شاخص قبلي حذف نمي‌شود
از سوي ديگر عضو کمیته شاخص سازمان بورس گفت: شاخص سهام شناور آزاد، به عنوان شاخص کل بورس محاسبه نمی‌شود، بلکه به عنوان یک شاخص مستقل در کنار شاخص کل قرار می‌گیرد.
محمودرضا خواجه نصیری با تاکید بر اینکه شاخص‌های سابق به قوت خود باقی است، افزود: «تلاش می‌شود تا شاخصی از بورس حذف نشود،‌ بلکه شاخص‌های جدید محاسبه شود تا هر کس با توجه به نیاز خود به شاخص، تصمیم‌گیری کند.»
رییس اداره امور بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس و اوراق بهادار در مورد زمان محاسبه شاخص سهام شناور آزاد گفت: «شورای بورس مجوز انتشار این شاخص را صادر کرده است.
از همین رو شرکت بورس اوراق بهادار موظف است هر زمان که امکانات فنی لازم را در اختیار داشته باشد، نسبت به محاسبه و انتشار آن اقدام کند.» وی افزود: «در شاخص سهام شناور آزاد، قسمتی از ارزش بازار شرکت در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود که سهام شناور آزاد داشته باشد.»

ir-analysis

تجزيه و تحليل بنيادي شركتهاي بورسي و آموزش مفاهيم مالي

نحوه محاسبه شاخص سهام شناور آزاد

عضو کمیته شاخص سازمان بورس ضمن تشریح نحوه محاسبه شاخص مبتنی بر سهام شناور آزاد که به تازگي به تصویب شورای عالی بورس رسید، محاسبه شاخص به این روش را از مهم‌ترین تغییرات انجام گرفته در بورس‌های دنیا در یک دهه اخیر برشمرد.

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه، حمیدرضا فرهادی گفت: در روش محاسبه شاخص برمبنای سهام شناور آزاد، در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشره تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها (Free Float) استفاده‌ می‌شود و هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، درواقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار است. این عضو کمیته شاخص، با اشاره به «دستورالعمل پذیرش اوراق بهادار در بورس اوراق بهادار تهران»، مصوب 1/10/86 هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار تاکید کرد: در صورتی که حداقل پنج‌درصد از سهام شرکت‌های پذیرفته شده متعلق به هر یک از گروه‌های سه‌گانه:
الف) سهام نگهداری شده توسط هر یک از سهام‌داران
ب) سهام متعلق به سهام‌داران خانوادگی (اقوام نسبی درجه اول از طبقات اول و دوم)
ج) سهام متعلق به اشخاص حقوقی هم گروه با مالکیت مستقیم یا غیرمستقیم باشد، این‌درصد از سهام به عنوان سهام «غیرشناور» شناخته شده و از محاسبات شاخص حذف می‌شود.
وی ادامه داد: براساس توصیه کمیته شاخص و تایید شورای بورس، قرار بر این است که شاخص‌های TEFIX (شاخص قیمت، مبتنی بر سهام شناور آزاد) و TEDFIX (شاخص بازده کل، مبتنی بر سهام شناور آزاد) به زودی توسط سامانه معاملاتی بورس تهران و به‌طور روزانه محاسبه و منتشر شوند. وی در ادامه فرمول محاسباتی این دو شاخص را به اين صورت اعلام کرد و گفت: آنچه موجب تفاوت دو شاخص می‌شود، عدد adj در مخرج کسر فرمول محاسباتی است که در دو شاخص متفاوت است.

شاخص کل هم وزن چیست؟

علاوه بر اطلاع از شاخص کل هم وزن لازم است تا این نکته را در نظر بگیرید که خرید سرور مجازی بورس توشن از جمله مهم ترین اقداماتی است که برای موفقیت در بازار بورس لازم است تا مورد بررسی قرار دهید.

سرور مجازی بورس توشن شما را با اینترنت بسیار قوی تر و پر سرعت تری وارد بازار بورس می کند.

در مطالب قبلی شما را با تفاوت بورس و فرابورس آشنا کردیم. در ادامه همراه ما باشید تا در مورد شاخص کل هم وزن بازار بورس اطلاعاتی به دست آورید.

شاخص کل هم وزن بورس

شاخص‌های ارزیابی بازار سهام از جمله فاکتور هایی هستند که عملکرد بازار بورس و همچنین درست انتخاب کردن سهم ها از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.

هر فعالیتی که ما انجام می دهیم، با کمک نتایج قبلی و معیارهای ارزیابی قدیمی انجام می شود تا بتوانیم بعدا نتیجه بهتری بگیریم و عملکرد قابل قبول تری داشته باشیم.

اگر بخواهیم در بازار سرمایه نیز فعالیت داشته باشیم لازم است تا این عوامل را مورد بررسی قرار دهیم.

شاخص‌ های ارزیابی در بازار بورس می‌ تواند در رابطه با اندازه‌ گیری بعضی پارامترها و همچنین ارزیابی آن ‌ها کمک خوبی کند.

به طور کلی، سهامدار به واسطه قیمت سهام و همچنین وضعیت صورت ‌های مالی و میزان بازدهی صنعت، به معامله سهام می پردازد.

هر یک از این موارد دارای معیارهایی هستند که در این تصمیم‌ گیری به فرد کمک می کند. قیمت مهم ‌ترین ویژگی ظاهری یک سهم خواهد بود و شاخص ‌های قیمتی و بررسی آن‌ها از اهمیت بسیار بالایی برخوردار می باشند.

فعالان بازار بورس از شاخص های زیادی استفاده می کنند. این شاخص‌ها در تحلیل‌های بازار از گذشته تا آینده و پیش‌ بینی روند ها به کمک ابزارهای نموداری استفاده می‌شوند.

باید هر شاخص را به نسبت خودش و در بازه های زمانی مخصوص به خد بررسی نمود.

مانند شاخص ‌های با اهمیتی که معامله گران در بازار با آن آشنا می باشند و می ‌توان به عوامل زیر اشاره نمود:

شاخص بازار اول و بازار دوم
شاخص کل قیمت در بورس اوراق بهادار TEPIX
شاخص ۵۰ شرکت برتر
شاخص قیمت و بازده نقدی (درآمد کل) TEDPIX
شاخص کل هم وزن
شاخص صنعت و شاخص مالی
شاخص سهام آزاد شناور (TEFIX)
شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

لازم به ذکر است که شاخص کل هم وزن، از زیر مجموعه های شاخص کل می باشد. در حقیقت شاخص کل هم وزن از دل شاخص کل قیمت حاصل می شود.

شاخص کل هم وزن

شاخص کل چیست؟

شاخص کل قیمت که آن را شاخص کل نیز می‌ گویند، نشان‌دهنده تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها در کل بازار می باشد و میانگین افزایش یا کاهش قیمت سهام در بازار را اعلام می ‌کند.

این تغییرات به نسبت تاریخ مبدأ مربوط به سال ۱۳۶۹ عنوان می شود.

سال پایه چیست؟ سالی که نوسانات قیمت در آن در کمترین حالت باشد و به عنوان مبدأ تغییرات انتخاب شود را سال پایه می گویند.

که این همان شاخصی می باشد که در خبرها و گزارش‌ ها جهت اطلاع ‌رسانی اعلام می گردد و نمادی از رشد صعودی و یا نزولی بازار سرمایه می باشد.

آیا می دانید شاخص کل هم وزن چطور محاسبه می شود؟

ارزش جاری در هر شرکتی برمساوی است با ضریب تعداد سهم های آن در قیمت هر سهم شرکتی که مورد بررسی قرار می گیرد.

با جمع ارزش جاری شرکت‌ های انتخاب شده در بازار سرمایه، ارزش جاری بازارحاصل می شود.

این شاخص تنها تغییرات قیمت سهم ها در سطح بازار را ارائه می کند و فاقد معیاری دیگری مانند سود نقدی نیست.

هنگامی که می‌ گوییم شاخص کل حدود ۱۰ درصد روند رشد صعودی داشته است، به این معنی است که متوسط قیمت سهم ها در شرکت ‌های بورسی به مقدار ۱۰ درصد نسبت به سال پایه (۱۳۶۹) رشد کرده است.

لازم به ذکر است که این شاخص تمام شرکت‌ها را در نظر می ‌گیرد و اگر سهمی توقف کرده باشد، قیمت آخرین خرید و فروش لحاظ خواهد شد.

اگر شما سهام همه شرکت‌ های بازار را متناسب با وزن سرمایه ‌ای هر شرکت در پرتفوی خود به دست آورید به صورت کاملا دقیق نشان دهنده تغییر شاخص کل مقدار سود و زیان شما می باشد.

مثلا اگر شاخص کل نسبت به ابتدای سال از ۱۰۰۰۰ واحد به ۱۵۰۰۰ واحد برسد متوسط بازدهی سود و همچنین قیمت سهم ها رشد ۵۰ درصدی می یابد و در نتیجه این مفهوم را ندارد که تمامی شرکت‌ های موجود در محاسبات شاخص، ۵۰ درصد سودکرده باشند.

از طرفی احتمال دارد یک شرکت ۱۰۰۰ درصد سود کند و شرکتی هم ۵۰۰ درصد زیان داشته این شاخص متوسط قیمت و همچنین سود همه شرکت ‌های بازار بورس را بیان می کند.

یکی از مهم ترین عوامل در در این مورد وزن شرکت‌ ها است.

همانطور که می دانید در فرمول شاخص دیدیم که ارزش جاری سهام که متشکل از تعداد سهم ها و قیمت آن می باشد در شاخص کل دخالت دارد است.

به همین خاطر هر قدر یک شرکت سهام بیشتری داشته باشد، تغییر در قیمت آن بر شاخص کل بیشتر خواهد بود.

با مطالعه اطلاعات بالا با شاخص کل هم وزن آشنا شدید.

امیدواریم با استفاده از سرور مجازی بورس توشن و همچنین پیگیری آخرین اخبار در مورد بورس می توانید به نتیجه مورد نظرتان دست پیدا کنید.

چگونه سرور مجازی بورس با اینترنت پر سرعت برای خرید عرضه اولیه و سر خط زدن معاملات بورس تهیه کنم ؟

معرفی انواع شاخص‌های بازار سرمایه

در معاملات بورس اوراق بهادار قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس آن انواع شاخص‌ها تعریف می‌شود.

جی پلاس،‌ سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان نوشت؛ در معاملات بورس اوراق بهادار دارایی اصلی مورد مبادله قرار می گیرد بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس انواع شاخص های بورس تعریف می شود. با توجه به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می‌پردازیم.

در بورس شاخص آزاد شناور (TEFIX) تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت شاخص آزاد شناور (TEFIX) بزرگ از جمله مهم‌ترین شاخص‌های مهم در بازار بورس تهران هستند.

در ادامه به تشریح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

شاخص کل قیمت چیست؟

شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت تمام سهام موجود در بازار بورس است.از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌شود. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شاخص آزاد شناور (TEFIX) شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌ شود.

زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص در نظر گرفته می شود.

از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌ شوند نباید به طور صرف تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار باید از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.

سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می شود وبه آن شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می گویند.

شاخص کل هم‌وزن:

شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌شود. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارد.

سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

همان‌طور که مشاهده می‌کنید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

در بازار بورس تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.

زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزولی بوده و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.

اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع برای چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.

اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

سود نقدی مصوب مجامع

سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌شود.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می کند و از این دریچه بازدهی ناشی از تمام سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می کند. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول کند به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می شود و در این حالات نباید خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح کنیم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند.

همچنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزء خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می شود.

شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌کنند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود.

شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی شود.

درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد، شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود.

برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می شود در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان شاخص آزاد شناور (TEFIX) بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می کند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را مشخص می کند، بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می شوند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

آشنایی با انواع شاخص های بورس

شاخص‌های بورس شاخص آزاد شناور (TEFIX) یکی از مهم‌ترین معیارهای سنجش وضعیت در بازار سرمایه به شمار می‌رود که تحلیلگران از آن استفاده می‌کنند. به طور کلی شاخص کل، شاخص هم‌وزن، شاخص قیمت، شاخص قیمت هم‌وزن و شاخص سهام آزاد شناور از جمله مهم‌ترین آن‌ها هستند.

شاخص‌های بورس، انواع مختلفی دارند که در ادامه به معرفی مهم‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود.

‌شاخص کل TEDPIX

در بورس تهران ‌‌شاخص بازدهی یا همان شاخص قیمت و بازده نقدی با نام TEDPIX نیز شناخته می‌شود. این ‌شاخص همان شاخصی است که همیشه در اخبار و رسانه‌ها از آن به عنوان ‌شاخص بورس تهران یاد می‌شود. شاخص کل در بین فعالان بازار و سرمایه‌گذاران یکی از پرکاربردترین شاخص‌هاست. این ‌شاخص بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است. به عبارت دیگر تغییرات ‌شاخص کل بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است. برای درک ساده‌تر مفهوم ‌شاخص کل، فرض کنید که شما از تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس سهام خریداری کنید. در این صورت، تغییرات شاخص کل بورس برابر با میزان بازدهی سبد سهام شما خواهد بود. در واقع ‌‌شاخص کل تغییرات قیمت سهام و سودهای سالیانه‌ای را که شرکت‌ها به شما پرداخت می‌کنند را محاسبه می‌کند.

نکته‌ای که هنگام بررسی شاخص باید به آن بیشتر توجه کنیم، میزان تغییرات ‌‌شاخص کل است. مثلا اگر شاخص کل بورس در طی یک سال از عدد ۸۰ هزار به ۱۲۰ هزار واحد برسد، نشان‌دهنده این است که میانگین بازدهی بورس طی یکسال اخیر برابر با ۵۰ درصد بوده است. در این شرایط، چنانچه شما سبدی از سهام تمام شرکت‌های بورسی متناسب با وزن آن‌ها در ‌شاخص کل بورس داشته باشید، ۵۰ درصد بازدهی کسب کرده‌اید. این موضوع به هیچ وجه بدین معنانیست که همه سرمایه گذاران ۵۰ درصد سود کرده‌اند.

طبق فرمول محاسبه ‌شاخص کل، هر چه شرکت‌ها بزرگتر باشند و سرمایه بیشتری داشته باشند، تاثیر بیشتری بر روی شاخص کل خواهند داشت. به‌عنوان مثال تاثیرگذاری تغییرات قیمت شرکت‌‌های بزرگی مانند صنایع پتروشیمی خلیج فارس یا فولاد مبارکه خیلی بیشتر از تاثیرگذاری شرکت‌های کوچکی مانند سیمان خاش یا قند هکمتان بر شاخص کل است.

شاخص کل هم‌وزن در بورس

برخی از کارشناسان و فعالان بازار سرمایه اعتقاد دارند شاخص کل معیار مناسبی برای ارزیابی شرکت‌های بورسی و نشان دهنده برآیند عمومی تغییرات بازار سهام نیست. به‌دلیل اینکه تاثیرگذاری شرکت‌ها با سرمایه بزرگتر بر شاخص کل بیشتر است. به‌طوری‌که در مواقعی شاهد آن هستیم که اکثر بازار سهام در وضعیت کاهشی قرار دارند، اما با افزایش قیمت سهام چند شرکت بزرگ، شاخص کل مثبت می‌شود.

در شاخص کل هم‌وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه ‌شاخص کل سهیم هستند. بنابراین نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این ‌شاخص تاثیرگذار است.

‌شاخص قیمت TEPIX

شاخص قیمت نیز یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس است. این ‌شاخص بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است. برخلاف ‌شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. مثلا اگر شاخص قیمت بورس در مدت یکسال ۲۰ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یکسال گذشته به طور متوسط ۲۰ درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با ‌شاخص کل این است که در ‌شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد. در صورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این ‌شاخص نیز مثل ‌شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تاثیر آن‌ها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تاثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم‌وزن در بورس

در شاخص قیمت هم وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه ‌‌شاخص قیمت سهیم هستند. بنابراین نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این ‌شاخص تاثیرگذار است.

‌شاخص سهام آزاد شناور TEFIX

پیش از آنکه درباره شاخص سهام آزاد شناور توضیح دهیم، لازم است مفهوم «سهام شناور آزاد» را مرور کنیم. سهام شناور آزاد (Free float) به بخشی از سهام یک شرکت سهامی گفته می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن هستند. به عبارت دیگر، انتظار می‌رود این بخش از سهام شرکت در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. مالکان سهام شناور آزاد قصد ندارند با حفظ آن در مدیریت شرکت مشارکت کنند. برای محاسبه سهام شناور آزاد باید ترکیب سهامداران را بررسی و سهامداران راهبردی را مشخص کرد. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، مشابه ‌شاخص کل است. با این تفاوت که در وزن‌دهی شرکت‌های موجود در سبد ‌شاخص، به جای استفاده‌ از کل سهام منتشر شده، تنها از سهام شناور آزاد شرکت‌ها استفاده‌ می‌شود. هدف اصلی استفاده‌ از سهام شناور آزاد در محاسبه شاخص‌ها، در واقع پیگیری رفتار قسمتی از بازار است که از قدرت نقدشوندگی بیشتری برخوردار است.

سایر شاخص های بورس

در بورس اوراق بهادار تهران، شاخص‌های دیگری نظیر شاخص صنعت، شاخص مالی، ‌شاخص قیمت به تفکیک هر صنعت و ‌شاخص قیمت ۵۰ شرکت فعال‌تر وجود دارد. هر یک از این شاخص‌ها در واقع یک زیر شاخص از کل بازار سرمایه است. به عنوان مثال تغییرات ‌شاخص صنعت بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در شرکت‌های تولیدی است و تغییرات ‌شاخص مالی نیز بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در گروه خدمات مالی و سرمایه‌گذاری است.

دو نکته قابل‌توجه در خصوص شاخص کل که باید مد نظر سرمایه‌گذاران باشد:

نکته اول اینکه افزایش ‌شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست. همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوماً به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست. زیرا همان‌گونه که گفته شد، ‌شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است. چه‌بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد قابل‌توجه ‌شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده شاخص آزاد شناور (TEFIX) و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند. یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی به دست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد ‌شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند. سرمایه گذاران باید حتی در شرایط رشد مستمر ‌شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام، کاملاً دقت کنند.

نکته دوم ارتباط بین ‌شاخص کل و سبد سهام است. حتما به خاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌ گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود. اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به‌طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به‌طور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود. مثلا با رشد ۳۰ درصدی ‌شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰ درصد سود به دست خواهد آورد.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)