سنا بخش مرتبط با بازار سرمایه «سند تحول دولت مردمی» را بررسی کرد جایگاه بورس در سند تحول دولت
«سند تحول دولت مردمی» دولت سیزدهم در دو محور اصلی «سهم پایین بازار سرمایه در تامین مالی» و «رفتار هیجانی بازار سرمایه و تضییع حقوق سهامداران خرد» در بخش سرمایه‌گذاری و نظام تامین مالی به طور مبسوط به موضوع بازار سرمایه پرداخته است.
به گزارش خبرطلایی به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا) نحوه تدوین این سند به گونه‌ای است که در ابتدا چالش‌های موجود کشور در زمینه‌های مختلف مطرح و پس از تشریح مختصر عوامل بوجود آورنده، راه حل‌هایی تحت عنوان راهبردهای کلی مطرح می‌شود.
اینطور که پیداست دو موضوع مورد اهمیت برای نگارندگان این سند در رابطه با بازار سرمایه، معطوف به تامین مالی صنایع و به صورت کلی بخش واقعی اقتصاد از بورس و نحوه عملکرد سهامداران خرد بوده است.
البته به صورت جسته و گریخته در بخش‌های مختلفی در این سند بر موضوع بهره‌گیری از ظرفیت بازار سرمایه در بخش‌های مختلف اقتصادی مانند تامین سرمایه ساخت مسکن یا کسب و کارهای نوپای اینترنتی تاکید شده است.
نشانگرهای وضعیت مطلوب
بر این اساس، نگارندگان سند تحول دولت به بیان عنوان‌وار ۵ نشانگر وضعیت مطلوب بازار پرداخته‌اند که عبارت است از:
افزایش سهم تأمین مالی از بازار سرمایه در نظام تأمین مالی تولید
افزایش نسبت بازار اوراق بدهی به تولید ناخالص داخلی
افزایش حجم سرمایه‌گذاری مردم در بازار سرمایه؛ ارتقای شاخص حمایت از حقوق سهامداران خُرد
ارتقای شاخص حاکمیت شرکتی
در ادامه دو چالش اصلی طرح شده است:
چالش اول: سهم پایین بازار سرمایه در تأمین مالی تولید
برای این مهم سه عامل: ناکارآمدی فرآیند تامین مالی از بازار سرمایه، میزان پایین رقابت در نهادهای مالی بازار سرمایه و ناکارآمدی بانک‌ها در بازار سرمایه طرح شده است که برای هر کدام راهبردهایی جهت رفع اینها طرح شده است.
اهم این راهبردها در این گزارش عبارتند از: کاهش هزینه‌ها و تسهیل فرآیند انتشار اوراق بدهی و افزایش سرمایه شرکت‌ها، تقویت صندوق‌ها و اصلاح سازوکارهای تجهیز منابع در بازار بدهی، ایجاد بازار خارج از بورس برای انتشار و سرمایه‌گذرای در اوراق، تسهیل اعطای مجوز نهادهای مالی، افزایش تبعات تخلفات نهادهای مالی و اصلاح ارتباط بازار سرمایه و بازار اوراق بهادار در کوتاه مدت است.
به همین ترتیب وظایفی بر گردن وزارت‌خانه‌های مرتبط برای اجرایی شدن راهبردهای مطرح شده، بیان شده است که اصلی‌ترین وزارتخانه مورد ماموریت برای اجرایی شدن آنها وزارت امور اقتصادی و دارایی است.
این وزارتخانه موظف به ایجاد بازار اختصاصی عرضه اوراق بدهی به سرمایه‌گذاران نهادی با تسهیل فرآیند انتشار اوراق و اختیاری کردن رکن بازارگردان برای انتشار اوراق بدهی، اختیاری کردن رکن ضامن در انتشار اوراق رتبه بندی شده برای عرضه خصوصی به سرمایه‌گذاران نهادی، شفاف سازی و هوشمندسازی فرآیند بررسی درخواستهای افزایش سرمایه شرکت‌ها و اعطای مجوز با اعتبار طولانی برای انتشار تدریجی اوراق و افزایش سرمایه شرکت‌ها و در نهایت تسهیل تامین مالی از بازار سهام با اقداماتی نظیر تسهیل ورود شرکت‌ها به بورس، امکان عرضه اولیه سهام با فروش سهام جدید و مانع‌زدایی از فرآِیند افزایش سرمایه، نظیر افزایش سرمایه با صرف سهام و سلب حق تقدم، راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری کوتاه مدت به منظور توسعه ظرفیت تامین مالی برای اوراق دولتی و شرکتی از طریق تجهیز منابع مالی خرد با استفاده از ظرفیت صندوق‌های با درآمد ثابت، کاهش تدریجی سرمایه‌گذاری در سهام و اعمال تدریجی محدودیت بر خرید هر انتشار توسط صندوق‌های تحت مدیریت نهادهای متعهد پذیره نویسی و بازارگردانی، شناور کردن ارزش واحد صندوق‌ها و برخورد با دستکاری قیمتی اوراق، کاهش تدریجی سقف گواهی سپرده بانکی در صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و ممنوعیت سپرده‌گذاری در بانک‌های دارای رابطه سهامداری مستقیم و غیرمستقیم با مدیر صندوق شده است.
چالش دوم: رفتار هیجانی بازار سرمایه و تضییع حقوق سهامداران خُرد
برای این موضوع هم سه عامل: تمرکز نظام حکمرانی شرکتی بر حقوق سهامداران عمده در مقایسه با سهامداران خُرد، رواج دستکاری قیمتی و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی در بازار و ورود توده‌وار و هیجانی سرمایه‌گذاران خُرد به بازار طرح شده است.
اهم راهبردهای اصلی حل این چالش عبارتند از: تقویت جایگاه سهامداران خُرد در نظام حکمرانی شرکتی، پرهزینه‌کردن ایجاد ساختارهای سهامداری هرمی، چندلایه و تودرتو، توسعه روش‌های شناسایی دستکاری قیمتی و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی، تقویت زیرساخت‌های اطلاعاتی و رویه‌های ثبت، نگهداری و طبقه بندی اطلاعات در شرکت‌های بورسی و نهادهای مالی، تشدید تبعات دستکاری قیمتی و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی، تقویت زیرساخت‌های سرمایه‌گذاری غیرمستقیم مردم، توسعه ابزارهای مدیریت ریسک برای پوشش زیان سرمایه گذاران خُرد، در صورت سقوط بازار، حذف دامنه نوسان قیمت، ارتقای سواد مالی‌سرمایه‌گذاران خُرد و آحاد جامعه.
مانند چالش دوم اقدامات لازم حل رفتار هیجانی بازار سرمایه و تضیع حقوق سهامداران خرد نیز بر دوش وزارت امور اقتصادی و دارایی گذاشته شده است.
این وزارتخانه موظف به محدودسازی عضویت در هیئت مدیره شرکت‌ها صرفاً به اشخاص حقیقی و ممنوعیت حضور نمایندگان سهامداران حقوقی در هیات مدیره و ارزیابی صلاحیت و معرفی اعضای مستقل هیات مدیره به مجمع سهامداران، با پیشنهاد اصلاح قانون تجارت، تشکیل کانون سهامداران حقیقی جهت نظارت هرچه بیشتر بر عملکرد شرکت‌های سرمایه‌پذیر، شناسایی لایه‌های سهامداری و مشخص کردن ذینفعان واحد هلدینگ‌ها، خرید یا توسعه ابزارها و فرایندهای فناوری‌های نوین، نظیر هوش مصنوعی و یادگیری ماشین، برای شناسایی موارد مشکوک به دستکاری قیمتی و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی، تشدید مجازات‌های مربوط به دستکاری قیمتی و معاملات مبتنی بر اطلاعات نهانی و الزام به پرداخت خسارت سهامداران زیان‌دیده از دستکاری قیمتی با پیشنهاد قوانین لازم، توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک با اقداماتی نظیر تسهیل اعطای مجوز تأسیس صندوق به نهادهای مالی، حذف سقف تعداد واحد از صندوق‌ها و توسعه صندوق‌های تخصصی، طراحی ابزارهای مشتقه مدیریت ریسک با تمرکز بر ابزارهای پوشش ریسک سقوط شاخص و الزام سرمایه‌گذاران خُرد به خرید این ابزارها برای مدت مشخص پس از شروع به فعالیت در بازار، افزایش تدریجی دامنه نوسان و ارائه آموزشهای لازم برای ارتقای سواد مالی بویژه آموزشهای مرتبط با بازار بورس و روش‌های صحیح سرمایه‌گذاری خُرد، از طریق تدوین محتواهای مناسب، اصلاح کتب درسی و به کارگیری ابزارهای نوین آموزشی شده است.
البته بخش قابل توجهی از موارد مرتبط با آموزش به صورت مشترک بر عهده وزات آموزش و پروش، وزات علوم و تحقیقات و فناوری و وزارت امور اقتصادی و دارایی است. موضوع قابل توجه در این سند لزوم تدوین قوانین جدید و ایجاد محرک‌های مالی برای دستگاه‌های اجرا کننده است که تاکنون به آن پرداخته نشده است.
تحول بازار سرمایه از مسیر «دوطرفه شدن معاملات» می‌گذرد
«مهمترین رسالت بورس تهران، تأمین و نیز ارتقای ابزارهای لازم برای توسعه بازار سرمایه است»؛ این جمله یکی از کلیدی‌ترین نکاتی است که دکتر محمود گودرزی، مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران در گفتگو با ماهنامه «بورس» به آن اشاره کرد. او در خلال این گفت‌وگو با اشاره به ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل بورس تهران تصریح کرد که این شرکت به دنبال پررنگ‌سازی نقش محوری خود در بازار سرمایه است.
محمود گودرزی یکی از مهمترین دلایل تلاطماتِ بازار را «دو طرفه نبودن بازار» دانست و گفت در همین راستا یکی از اقداماتی که در دستور کار شرکت بورس قرار دارد عملیاتی شدن استفاده از ابزار «فروش تعهدی» است، زیرا دوطرفه‌سازی بازار می‌تواند بخش زیادی از نوسانات را مهار کند.
او همچنین معتقد است که با تکیه بر سه عامل «ریزساختارهای بازار»، «توسعه ابزاری» و همچنین «نهادسازی» می‌توان به ارتقای سطح سواد مالی پرداخت، موضوعی که قوت آن به مهار نوسانات شدید در بازار کمک می کند.
یادآور می شود، دکتر محمود گودرزی در هفتم مهرماه سال جاری از طرف هیئت مدیره بورس اوراق بهادار تهران به عنوان سرپرست بورس تهران انتخاب شد و سپس در ۱۸ آبان‌ماه به سمت مدیرعامل رسید. مشروح این گفتگو در ادامه آمده است.
آقای گودرزی، به‌عنوان مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران که حدود ۴ ماه از سکانداریتان می‌گذرد، مهمترین و الزامی‌ترین اقدام انجام شده در این مدت را چه می‌دانید؟
به نظر من موضوعی که بیش از هر اقدامی نیاز به پیگیری دارد، تغییر نگاه مردم به بورس تهران است؛ به نظر می‌رسد تصویر کنونی بورس تهران در نظر مردم که البته به جهت رویکردهای گذشته این شرکت بوده است، به‌مثابه انسانی است که اگرچه مسیر حرکت باثباتی داشته، اما به سمت دوران کهولت پیش می‌رود. بر همین اساس به دنبال ترسیم تصویر جوانی شاید ۴۰ ساله برای بورس تهران هستیم، تصویری جوان و توأم با نگاه حمایت‌گرانه که بتواند حامی بودن بورس تهران از بازارسرمایه را به نمایش بگذارد.
چگونه می‌توان در کوتاه‌مدت از ظرفیت‌های موجود در بورس تهران تحولی در بازارهای مالی جهت تحقق این تصویر حمایت‌گرانه استفاده کرد؟
یکی از استراتژی‌هایی که در بورس تهران برای قدم گذاشتن در این مسیر دنبال می‌کنیم «جوان‌گرایی» است، به این معنی که لایه‌های مدیریتی شرکت قادر باشند به تدریج افرادی متخصص، سالم و خلاق را با نیروهای بازنشسته و یا نیروهایی که به هر دلیل، دیگر با بورس تهران همکاری ندارند جایگزین کنند. لازمه تحولی در بازارهای مالی تحقق جوان‌گرایی نیز این است که نگاهمان را نسبت به بازار سرمایه و آینده بازار تغییر دهیم، برای مثال می‌دانیم که در حال حاضر یکی از موضوعاتی که ذینفعان بورس تهران با آن مواجه هستند، این است که نیازهایشان در وهله اول به‌موقع، درست و دقیق شناسایی شود و سپس پاسخی مناسب برایشان پیدا شود.
به نظر می‌رسد این رویکرد که با تحقق جوان‌گرایی بتوانیم زیرساخت‌های فناوری اطلاعات را در بورس تقویت کنیم (موضوع «دیجیتال کردن بورس تهران» که مداوم در خلال جلساتم نیز به آن اشاره می‌کنم) در آینده نزدیک به‌عنوان رویکردی اجتناب‌ناپذیر توسط مدیران و مسئولان بورس تهران سرلوحه امور قرار داده شود.
همچنین در بورس تهران ظرفیت‌های بسیار مناسبی به‌واسطه زحمات مدیران قبلی ایجاد شده است که یکی از بزرگ‌ترین آنها موضوع «دیتا سنتر» یا مرکز داده ها است. با تلاش‌هایی که طی ۳ ماه گذشته انجام داده‌ایم پیش‌بینی بنده این است که دیتا سنتر با توکل بر خدا تا پایان سال جاری به مرحله بهره‌برداری می‌رسد. شایان ذکر است که شرکت بورس بحث‌های زیرساختی و مسائل پیرامون تأمین برق را در این رابطه پیگیری کرده تحولی در بازارهای مالی و قرارداد‌های مرتبط از جمله قرارداد با شرکت «توانیر» نیز منعقد شده است. دیتا سنتر می‌تواند به‌عنوان یک زیرساخت بسیار مهم، نقش محوری شرکت در بازار سرمایه را پررنگ کند تا توانایی شرکت در جایگاه «مرکز نگهداری داده‌ها و اطلاعات بازار سرمایه» نمایان شود.
موضوع دیگر، بحث فضاهای خالی موجود در ساختمان شرکت است که در این رابطه مقرر شده است ظرفیت‌های خالی ساختمان اجاره داده شود. ضمن اینکه ما توسعه‌ای افقی – عمودی نیز در بورس خواهیم داشت که به موجب آن معاونت‌ها و مدیریت‌ها متناسب با تغییراتی که در بازار اتفاق افتاده و در راستای پاسخگویی به بازار سرمایه، اداراتی تشکیل خواهند داد. بر این اساس سطح خدماتی که واحدهای مذکور در این زمینه ارائه می‌دهند نیز تخصصی‌تر خواهد بود، در واقع تلاش ما در جهت داشتن نگاهی «ویژه» و «اختصاصی» به بازار است.
مواردی که در بالا اشاره شد هدف‌های کوتاه مدت بورس تهران هستند که به طور خلاصه شامل «جوان‌گرایی»، «استفاده از ظرفیت‌های موجود بورس تهران» مانند دیتا سنتر و «ظرفیت ایجاد درآمد» از طریق ساختمان شرکت می‌شود. لازم به ذکر است که مهمترین رسالت بورس تهران، تأمین و ارتقای بیش از پیش ابزارهای لازم برای توسعه بازار سرمایه است.
به موضوع توسعه بازار اشاره کردید، با توجه به اهمیت این موضوع و ارتباط آن با سطح سواد مالی، بفرمایید که تحقق توسعه بازار و ارتقای سواد مالی را منوط به اجرای چه مواردی می‌دانید؟
اگر بخواهیم از جایگاه شرکت بورس تهران و سازمان بورس و اوراق بهادار به موضوع توسعه بازار نگاه کنیم، ابتدا مهمترین مؤلفه‌های مرتبط، ریزساختارهای بازار هستند که لازم است آنها را گام‌به‌گام و به‌طور تدریجی، البته با مشورت اهالی بازار تغییر داد؛ همچنین همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردم توسعه ابزاری نیز می‌تواند در توسعه بازار اثربخش باشد.
مسئله دیگری که در این راستا بسیار با اهمیت خواهد بود موضوع «نهادسازی» است؛ در بازار سرمایه اقدامات مناسبی در خصوص نهادسازی انجام شده است که از جمله آنها می‌توان به ارائه مجوز از سمت سازمان بورس اشاره کرد. معتقدم با نهادسازی در بازار سرمایه می‌توان ضمن کمک مستقیم به توسعه سواد مالی و فرهنگ سرمایه‌گذاری، به طور غیرمستقیم نیز از نوسانات بازار جلوگیری کرد، زیرا این اتفاق تعداد افراد حامی را برای مدیریت بازار افزایش خواهد داد. برای مثال در حال حاضر در بحث بازارگردانی که مقوله‌ای بسیار مهم در بازار تلقی می‌شود و موارد مختلفی نیز پیرامون آن مطرح بوده است شمار نهادهای متخصصی که بتوانند فقط بر بازارگردانی متمرکز شده و این هدف را به شکلی حرفه‌ای عملیاتی کنند اندک است. به نظر من تغییر ریزساختارهای بازار، توأم با تحقق نهادسازی می‌تواند در توسعه بازار و ارتقای سطح سواد مالی بسیار اثرگذار باشد.
شرکت بورس اوراق بهادار تهران برای کاهش دامنه نوسانات بازار نیز چاره‌ای اندیشیده است؟
یکی از مهمترین دلایل نوسان در بازار، عدم برخورداری از بازار دوطرفه است. در همین راستا یکی از اقداماتی که در دستور کار شرکت قرار دارد، این است که بتوانیم استفاده از «فروش تعهدی» را عملیاتی کنیم، زیرا دوطرفه‌سازی بازار می‌تواند بخش زیادی از این نوسانات را مهار کند.
من در این زمینه ایده‌ای دارم که در صورت اجرایی‌شدن می‌تواند توسعه بازار مشتقه را با سرعت بیشتری محقق کند. همان‌طور که می‌دانید یکی از مشکلات کنونی ما در بازار مشتقه این است که چون در این بازار امکان درآمدزایی کافی برای oms ها فراهم نبوده است، زیرساخت و پلتفرم معاملاتی آنها نیز توسعه پیدا نکرده و بخش عمده‌ای از فعالیت‌های ما در حوزه بازار مشتقه به طور دستی انجام می‌شوند. به همین دلیل بورس تهران در این حوزه به دنبال مذاکره مستقیم با oms ها است، طوری که بخش عملیاتی کار را آنها انجام دهند و ما نیز با سرمایه‌گذاری به آنها کمک کنیم؛ البته در این رابطه سناریو‌های متنوعی می‌توان تعریف کرد اما به نظر بنده یکی از سناریوهایی که به واقعیت نزدیک‌تر بوده و سرعت مرتفع کردن مشکل مذکور را نیز بالا می‌برد این است که شرکت بورس تهران بتواند با سرمایه‌گذاری مبالغی نه چندان زیاد، صفر تا صد پلتفرم‌های معاملاتی را در oms هایی که سهم بالایی از بازار دارند آماده‌سازی کند تا در نهایت به توسعه بازار مشتقه منجر شود.
شایان ذکر است، این مبالغ سرمایه‌گذاری‌شده قطعاً با افزایش حجم بازار مشتقه، در آینده به بورس باز خواهد گشت و نباید مبالغ سرمایه‌گذاری‌شده به منزله هزینه ریخته‌شده در بازار تلقی شوند. بورس تهران در نظر دارد با توجه به این که بخش عمده‌ای از فعالان بازار سرمایه جوانان تحصیل‌کرده کشور هستند که علاقه بسیاری به انجام معاملات با استفاده از ابزارهای نوین مرسوم در بازارهای جهان دارند، در این حیطه پیشگام شود تا با توسعه ابزارها ضمن پوشش ریسک معاملات، پاسخگوی بخش عمده‌ای از نیازهای بازار باشد.
آقای دکتر گودرزی به‌عنوان مدیرعامل شرکت بورس تهران پیشنهادی که از طرف این شرکت و با توجه به شرایط کنونی بازار به سازمان بورس و اوراق بهادار داده شده است را با خوانندگان ماهنامه در میان بگذارید.
از سمت شرکت بورس اوراق بهادار تهران به سازمان بورس پیشنهاد شده است که با توجه به شرایط کنونی بازار، دامنه نوسان به شکل تدریجی بسیط شود و در بازه زمانی هر ۳ ماه یک‌بار، معادل ۱ درصد و تا سقف ۱۰ درصد افزایش داشته باشد. به بیانی دیگر، دامنه نوسان به‌صورت فصلی معادل ۱ درصد افزایش داده شود، مثلاً از ۵ درصد به ۶ درصد و … و این روند تا ۱۰ درصد ادامه پیدا کند. طی جلسات کارشناسی که در این خصوص با سازمان بورس داشتیم، از ایده فوق‌الذکر استقبال شد و در مسیر اتخاذ تصمیم از سمت سازمان بورس است. اعتقاد بنده بر این است که اعمال تدریجی این تغییر می‌تواند بر وضعیت بازار اثرگذار باشد.
با این وجود آیا افزایش تدریجی دامنه نوسان در بازار را مؤثرتر از دوطرفه شدن بازار می‌دانید؟
همچنان به عقیده بنده مسیر تحول بازار سرمایه از دوطرفه شدن معاملات می‌گذرد، یعنی اگر خواستار جلوگیری از نوسانات هستیم تحولی در بازارهای مالی لازمه آن دوطرفه شدن بازار است؛ در واقع یکی از دلایل تمرکز ما با بر بازار مشتقه و به خصوص برخورداری از فروش تعهدی و آپشن‌ها نیز همین موضوع بوده است. در این رابطه سازمان بورس به تازگی پیشنهادی را مصوب کرده است که به موجب آن صندوق‌های بازارگردانی نیز قادر خواهند بود در بازار مشتقه writer باشند.
این مصوبه از دیدگاه من بسیار کاربردی است؛ زیرا یکی از مشکلات بازار این است که اگرچه با انجام عملیات بازارگردانی حجم دارایی‌ها در صندوق‌های بازارگردانی افزایش یافته، اما فرصت عرضه آنها از طریق فروش مستقیم مهیا نیست و به موجب این مصوبه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند از طریق بازارهای مشتقه و تغییر در ساختار پورتفویشان بخش عمده‌ای از دارایی‌های خود را به فروش برسانند، موضوعی که به بازتعریف و طراحی ساختار پرتفوی بازار‌گردان‌ها و سبد‌گردان‌ها کمک چشم‌گیری خواهد کرد.
به‌عنوان دانش‌آموخته مقطع دکترای رشته مدیریت مالی که سال‌هاست در بازار سرمایه حضور فعال داشته است، چه توصیه‌هایی به سهامداران فعلی و بالقوه بورس دارید؟
توصیه‌ای که بنده به عنوان یک کارشناس بازار سرمایه می‌توانم داشته باشم این است که بهتر است هر فردی که مایل به سرمایه‌گذاری در بازاری مشخص است روندهای پیشین آن را مطالعه و بررسی کند. اتفاقاً به تازگی در همین خصوص گزارشی تحت عنوان «بازدهی بازارهای موازی» به دستم رسید که به نظر گزارش جالبی می‌آمد. در گزارش مذکور که میزان بازدهی بازارهای ارز، سپرده بانکی، بورس، خودرو و بازار طلا در چشم‌اندازهای ۵، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ ساله سنجش شده بودند، بازار سهام، بهترین بازار در تمام بازه‌های زمانی موردبررسی، یعنی از ۵۰ سال پیش تاکنون یوده است.
در رابطه با سرمایه‌گذاری در بازار سهام باید دو مسئله را در نظر داشت، مسئله اول اینکه یادمان باشد سهم‌ها را باید موجوداتی زنده تلقی کرد، چراکه بازیگران سهام انسان‌ها هستند و رفتار این بازیگران در ایجاد نوسانات تأثیر‌گذار خواهد بود. مسئله دوم نیز این است که فردی که با مفاهیم و ادبیات بازار سرمایه آشنایی کافی دارد و به‌اصطلاح عامیانه بالا و پایین بازار را لمس کرده است فقط در شرایطی می‌تواند در بازار سهام بازدهی مناسبی به دست آورد که برای سرمایه‌گذاری در این بازار افق زمانی بلندمدت را در نظر گرفته باشد؛ همچنین کسی که با این بازار آشنایی کافی ندارد بهتر است همان‌طور که بارها عنوان کرده‌ایم، از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری و به‌طور غیرمستقیم اقدام کند.
بنابراین توصیه اساسی بنده این است که نخست نوسان در قیمت سهم‌ها معیار تصمیم‌‌های سرمایه‌گذاری افراد نباشد و اگر فردی وجوه مازادی دارد و می‌خواهد آن را در بازار سهام سرمایه‌گذاری کند، بهتر است افق دید خود را بلندمدت در نظر بگیرد. دوم، اگر افرادی که متخصص این حوزه نیستند به سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار تمایل پیدا کنند، باید از نهادهای متخصصی که مجوز‌های لازم را از سازمان بورس اخذ کرده‌اند مشورت بگیرند.
سوم، افراد به هیچ وجه پیش از دریافت آموزشهای لازم به‌طور مستقیم وارد این بازار نشوند. برای آموزش نیز لازم است به نهادهای دارای مجوز و تالارهای منطقه‌ای مراجعه شود. بورس تهران در این رابطه به طور منظم دوره‌های آموزشی مختلفی را جهت آموزش به عموم مردم و به طور رایگان برگزار می‌کند.
توصیه پایانی بنده این است که سهامداران عزیز اخبار و اطلاعات بورسی را فقط از طریق درگاه‌های رسمی دنبال کنند و به شایعات منتشر‌شده از سمت افراد سودجو که تنها جهت منافع خودشان منتشر می‌شود، توجه نکنند.
فتح بازارهای جدید با تحول دیجیتال
به گزارش اخبار پولی مالی به نقل از روابط عمومی بیمه دانا، حسین حسینی، قائم مقام بیمه دانا با برشمردن موانع رشد صنعت بیمه در کشور، رکود اقتصادی و تورم موجود در جامعه را، مهمترین چالش‌های این صنعت دانست و ضمن تشریح وضعیت اقتصادی، به ویژه مشکلات ناشی از پاندمی کرونا و تاثیر آن بر بیمه
به گزارش اخبار پولی مالی به نقل از روابط عمومی بیمه دانا، حسین حسینی، قائم مقام بیمه دانا با برشمردن موانع رشد صنعت بیمه در کشور، رکود اقتصادی و تورم موجود در جامعه را، مهمترین چالش‌های این صنعت دانست و ضمن تشریح وضعیت اقتصادی، به ویژه مشکلات ناشی از پاندمی کرونا و تاثیر آن بر بیمه اظهار داشت: متاسفانه مشکلات اقتصادی موجود در جامعه موجب تشدید فشار بر اقشار آسیب پذیر شده و اولویت بندی آنها در سبد خانوار را تغییر داده است، به طوری که خرید بیمه نامه‌های اجباری از فهرست مطالبات خانوارها خارج شده است.
وی، تعطیلی کسب و کارها، ورشکستگی برخی مشاغل، انباشته شدن ریسک‌های بزرگ در کشور و تحولی در بازارهای مالی عدم فرهنگ سازی شایسته بیمه را از جمله مهمترین چالش‌های کنونی این صنعت عنوان و تاکید کرد: در این شرایط که شاهد رکود تورمی در اقتصاد کشور هستیم، باید بتوانیم گام‌های عملی در جهت افزایش توان قدرت خرید مردم برداریم و با بهره‌گیری از صنعت بیمه، برای ثبات دادن به اقتصاد کشور تلاش مضاعف داشته باشیم.
قائم مقام بیمه دانا، نوآوری و خلق محصولات جدید بیمه‌ای در راستای برطرف کردن نیازها و مطالبات مردم، تقویت همکاری‌ها با مراکز دانش بنیان با هدف تولید دانش و ارائه خدمات جدید بیمه‌ای و لزوم نظارت بیشتر نهادهای نظارتی در نرخ گذاری‌های موجود را مورد تاکید قرار داد و افزود: با توجه به رشد روز افزون فناوری در عرصه های مختلف، به ویژه صنعت بیمه، ضرورت دارد ضمن تغییر نگرش موجود در حوزه کسب و کار، بسترهای لازم برای حرکت در مسیر جدید سرمایه‌گذاری‌ها از طریق رویکرد کسب و کار محور مبتنی بر تحول دیجیتال فراهم شود.
حسینی، ضرورت تحول دیجیتال را یادآور شد و تاکید کرد: با توجه به سرعت تحول در فضای کسب و کار، لازم است در برابر تغییرات محیطی و نیازهای مشتری انعطاف پذیر بود، زیرا در فضای کنونی روش‌های سنتی در حوزه بیمه‌گری دیگر پاسخگوی نیازهای مخاطبان نیست و باید با شتاب بیشتر، از روش‌های نوین بازاریابی در صنعت بیمه بهره گرفت که این امر نیز بدون شک، مستلزم تغییر فضای فکری تحول در صنعت است.
وی، ضرورت بهره گیری از بسترهای دیجیتالی موجود در بازار و کاربرد هوش مصنوعی را یادآور شد و افزود: امیدواریم با اجرایی شدن دستورالعمل «نظارت و کنترل» از این پس، شاهد تغییر نظام سنتی و حرکت به سمت مدل‌های جدید کسب و کار برای فتح بازارهای جدید باشیم.
«شورای ثبات مالی» زمینه ساز تحول در بازار سرمایه
شکل‌گیری شورای ثبات مالی در کشور می‌تواند زمینه‌ساز تصمیم‌گیری‌ها بنیادی در بازار سرمایه شود بر همین اساس سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل این شورا را به دولت پیشنهاد داد.
به گزارش گروه بورس، بانک و بیمه گزارش خبر، معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه ایجاد شورای ثبات مالی در کشور می‌تواند به روند معاملات بازار سرمایه کمک کند گفت: جای خالی شورای ثبات مالی در کشور باعث شد پیشنهاد تشکیل آن به کمیسیون اقتصادی دولت ارائه شود.
محسن خدابخش به ضرورت ایجاد شورای ثبات مالی و رصد بازارهای سرمایه‌گذاری تاکید کرد و گفت: در این زمان بازار پول، بازار سرمایه، بیمه و صندوق‌های بازنشستگی می‌توانند در کنار یکدیگر اقتصاد کشور را به ثبات برسانند.
نیاز سرمایه‌گذار: پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد نه حمایت
خدابخش با بیان اینکه سراسر دنیا با ریسک‌های زیادی در قوانین و مقررات مواجه است، افزود: پیش‌بینی پذیری تصمیمات موضوع بسیار مهم در مواجه با ریسک‌های موجود در قوانین و مقررات است یعنی اگر اعلام شود فرمول یا نرخ انرژی تا ١٠ سال آینده همین است؛ به هیچ عنوان نباید رقم اعلامی و تصمیمات اتخاذ شده با تغییر همراه باشد.
نایب رییس هیات مدیره سازمان بورس با تاکید بر اینکه سرمایه‌گذار نیازمند پیش بینی‌پذیری است نه حمایت، گفت: سلب اعتماد به عنوان بالاترین دارایی در بازار سرمایه موجب می‌شود تا مردم گزینه‌های دیگری برای سرمایه‌گذاری انتخاب کنند و این امر فرار سرمایه‌ها از بازار را به دنبال دارد.
وی اضافه کرد: باید اقداماتی در راستای رشد و توسعه شرکت‌ها که ناشی از افزایش بهره‌وری و تولید و فروش است، صورت گیرد.
افزایش نرخ بهره بین بانکی ترمز رشد بازار سرمایه
نایب رئیس هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با بیان اینکه بازار سرمایه کشور در برابر بازارهای سرمایه دنیا در فضا و اتمسفری از اقتصاد قرار دارد که نرخ بدون بهره آن ٢٠ درصد است، اظهار کرد: در چنین فضایی، اگر قرار به شکل‌گیری تولید و سرمایه‌گذاری باشد؛ نخستین سوالی که سرمایه‌گذار از خود می‌پرسد این است که با سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه یا ورود به عرصه تولید با وجود تمام مشکلات کسب و کار، به بیش از ۲۰ درصد سود در سرمایه‌گذاری و ۲۰ درصد سود در شکل‌گیری تولید، دست می‌یابد یا خیر؟
وی افزود: زمانی که نرخ سود بین بانکی در اردیبهشت ۹۹ به کمتر از ١٠ درصد رسید و بانک‌ها حاضر به پرداخت سود بیش از رقم تعیین شده نبودند؛ این امر موجب شد تا افرادی به سمت سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه تمایل یابند.
معاون نظارت بر بورس‌ها و ناشران سازمان بورس با تاکید بر اینکه بازار سرمایه در حال رقابت با نرخ ٢٠ درصدی بهره بانکی است، گفت: مجموع آیتم‌ها در تصمیم‌گیری‌ها برای کلیات اقتصاد اثرگذار است و باعث ایجاد تلاطم در معاملات بازار سرمایه خواهد شد.
تلاش‌هایی که به ثمر ننشت
خدابخش در پایان گفت‌وگو با سنا به اقدامات دولت سیزدهم در راستای حمایت از بازار سرمایه اشاره کرد و افزود: دولت اقدامات مهمی در راستای بهبود روند بازار و پیش‌بینی‌پذیری آن انجام داد اما تغییر جدی در مسیر بازار ایجاد نشد.، این تلاش‌های بی‌ثمر ناشی از بی اعتمادی‌هایی است که طی سال‌های گذشته شکل گرفته و هنوز از بازار رخت نبسته است.
انقلاب در بازار سرمایه / بلاکچین بورس را چه شکلی می کند؟
به نظر می آید ابعاد این تحول خارج از تصور ماست! اگر سهام شما به شکل توکن هایی در بیایند که در ۲۴ ساعت روز قابل معامله باشند بورس دیگر آن چیزی که اکنون از آن سراغ داریم نخواهد بود! اثر بلاکچین بر بازار سرمایه، موضوع نشستی اینستاگرامی به میزبانی مزدکس و سیگنال، بود که به تازگی برگزار شده است.
در این گفت‌وگو محمد قاسمی، مدیرعامل مزدکس؛ میثم حامدی، مدیر گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش سازمان بورس و عباس آشتیانی، مدیر انجمن بلاکچین ایران حاضر بودند.
سهام در قالب توکن؛ انقلابی در بازار سرمایه
در این رویداد آنلاین عباس آشتیانی در مورد صنعت بلاکچین و کاربردهای آن در بازار سرمایه گفت: «بلاکچین یک فناوری است و از این ابزار در قسمت‌های مختلف زندگی مالی، مالیاتی و پولی کشورهای مختلف استفاده می‌شود. این ابزار یکسری ویژگی‌ها دارد. تقریباً برای اولین‌بار این ابزار توانسته مفهوم مالکیت را دچار تغییراتی کند.
در واقع بلاکچین ویژگی جدیدی در ارتباط با مفهوم مالکیت دارد. این ویژگی جدید نیاز به نهاد یا شخص واسط را برای مالکیت یا تملک از بین می‌برد.
در تعریف شریعت و قانون ما، هر چیزی که مردم برای آن ارزش قائل شوند، قابلیت احصا و تملک داشته باشد و بتوان آن را به غیر انتقال داد، تحت عنوان مال یا مالکیت شناخته می‌شود؛ فارغ از اینکه ملموس و فیزیکی یا جزء دارایی‌های ناملموس و نامشهود باشد.»
آشتیانی فناوری بلاکچین یا دفترکل توزیع‌شده را فناوری‌ای دانست که توانسته این مفهوم و روش را برای ما فراهم کند و ابزارهای مختلفی را در اختیار ما بگذارد. آشتیانی اضافه کرد: «اخیراً صالح‌آبادی، رئیس‌کل بانک مرکزی، در مورد رمزپول ملی توضیحاتی ارائه داده‌اند.
قبلاً ریال را در قالب اسکناس و سکه و کارت دیجیتال بانکی داشته‌ایم و امروزه شاهد شکل جدیدی از ریال خواهیم بود که بانک مرکزی پروژه آن را پیش می‌برد. امروزه دارایی‌های دیجیتال مبتنی بر فناوری بلاکچین به‌عنوان یک طبقه دارایی در استانداردهای بین‌المللی شناخته می‌شوند.»
به اعتقاد آشتیانی بازار سرمایه بازاری است که به فناوری‌ها و ابزارهای جدید نیاز دارد؛ چراکه ابزار بلاکچین امکان مالکیت، جابه‌جایی و تسویه مالکیت را طی ۲۴ ساعت شبانه‌روز و هفت روز هفته فراهم می‌کند. این کارشناس حوزه بلاکچین گفت: «ما با یک بازار جدیدی از دارایی، با ارزش بیش از ۱۴۰۰ میلیارد دلار در سراسر دنیا مواجه هستیم.
این دارایی بخشی از سرمایه و ثروت جهانی را به‌صورت کاملاً طبیعی به سمت خودش جذب کرده است. حلقه پیوند این دو موضوع استفاده از ابزار بلاکچین و شکل جدیدی از سهام و سهامداری است. زمانی اینترنت به کمک بازار سرمایه آمد و موتورهای بازار بورس و کارگزاری‌ها را از نو خلق کرد. امروز نیز این ابزار نوین به وجود آمده و در تمام دنیا از آن استفاده می‌شود. کشور ما هم نیاز دارد از این ابزار نوین استفاده کند.»
به اعتقاد آشتیانی اگر بتوانیم سهام‌مان را در قالب توکن در فناوری بلاکچین داشته باشیم، می‌توانیم از ویژگی‌های این فناوری یعنی شفافیت، تبادل در اکثر ساعات شبانه‌روز، کنترل بهتر جریانات و تأمین مالی از محل ثروت ۱۴۰۰ میلیارد دلاری در سراسر جهان استفاده کنیم. به تعبیر او این موضوع می‌تواند گام بسیار بلندی برای موضوع تأمین مالی و تغییر ظاهر ابزار بورس کشور باشد و آن را دچار تحول و مشارکت بین‌المللی کند.
آشتیانی تأکید کرد: «زمانی عابربانک، ریال دیجیتال و کارگزاری‌های نوین برای مردم مبهم بود. امروز نیز به همان اندازه در مورد این حوزه ابهام وجود دارد. در حال حاضر ممکن است روند انطباق دشوار به نظر بیاید، ولی این راه ناگزیر است. اگر این راه را نرویم، ممکن است به دایناسورهایی تبدیل شویم که به‌زودی شاهد انقراض خود هستند.»
بلاکچین با بازار سرمایه چه می کند؟
در ادامه این رویداد میثم حامدی گفت: «نهاد ناظر بازار سرمایه سازمان بورس و اوراق بهادار دید مثبتی نسبت به فناوری بلاکچین دارد و به‌دنبال استفاده از این فناوری است. این نهاد قصد دارد با استفاده حداکثری از این فناوری به اقتصاد کشور و توسعه بازار سرمایه کمک کند، اما در استفاده از این فناوری حواشی وجود دارد.
ما باید مشخص کنیم که از چه مبنایی استفاده از بلاکچین را شروع می‌کنیم. فضای کنونی این فناوری با شش یا هفت سال گذشته متفاوت است. ما فضای بلاکچین را با بیت‌کوین شناختیم. ماهیت بیت‌کوین غیرمتمرکز و بر اساس فاصله‌گرفتن از نهادهای حاکمیتی بود، اما فضای امروز این حوزه به این شکل نیست.
همیشه دو موضوع برای نهادهای ناظر در تمام دنیا اهمیت داشته‌اند؛ دستکاری بازار یا شفافیت بازار. من بر این ادعا که بلاکچین شفافیت را افزایش می‌دهد، صحه می‌گذارم و می‌گویم قابلیت ایجاد شفافیت در بلاکچین وجود دارد، اما در عرصه‌های خاص.
برای مثال معاملات را رصدپذیرتر می‌کند و ابزاری در اختیار نهاد ناظر بورس‌ها قرار می‌دهد که بتوانند به‌صورت لحظه‌ای دستکاری در بازار و روند معاملات را مشاهده کنند. این مشاهده‌پذیری برای نهاد ناظر مطلوب است. اینکه چه ابزاری مبتنی بر بلاکچین ایجاد می‌شود، جای بحث دارد.
دو نکته‌ای هم که شاید نتوان در آن ورود کرد، این است که آیا معامله ۲۴×۷ برای ما مفید است؟ یا در مورد اینکه می‌گوییم بلاکچین دیجیتال است، باید تفکیک قائل شویم. اکثر معاملات در حال حاضر دیجیتال هستند. این چه تفاوتی با مبانی بلاکچین دارد و برای کاربر چه تفاوتی به وجود می‌آورد.»
به گفته حامدی شاید در یکسری از حوزه‌ها نتوان مزایایی را که بلاکچین ایجاد می‌کند، بر اتفاقات فعلی بازار سرمایه منطبق کرد: «برای نمونه در بلاکچین تسویه پایاپای سریع‌تر صورت می‌گیرد، ولی آیا این مسئله به نفع ناظر است؟ نکته‌ای که برای ناظر اهمیت دارد، این است که در ابزارهایی که می‌توان مبتنی بر بلاکچین ایجاد کرد، تنوع و قابلیت دسترسی عمومی خیلی بیشتر خواهد بود.»
بازار سرمایه نیاز به تغییرات بزرگ دارد؟
محمد قاسمی، مدیرعامل صرافی مزدکس هم در ادامه این رویداد با اشاره به فعالیت خود در بازار سرمایه گفت: «من به‌عنوان کسی که ۱۵ سال است در حوزه فناوری بازار سرمایه فعالیت می‌کنم، می‌خواهم با نگاه متفاوتی این موضوع را بررسی کنم. مسئله این است که آیا بازار سرمایه ما به فناوری‌های جدید و تغییرهای بزرگ نیاز دارد یا خیر.
در سال ۱۳۹۹ تجربه بسیار ارزشمندی در بازار سرمایه به دست آوردیم. متوجه شدیم که مردم به فعالیت در بازار سرمایه علاقه دارند، اما ابزار سرمایه ما نتوانست کارکردهای لازم را در برابر سیل هجوم به بازار ایفا کند.
این اتفاق دو دلیل داشت؛ دلیل اول مربوط به عدم توجه به زیرساخت‌های الکترونیک بازار سرمایه و نیاز مشتریان و مردم برای استفاده از ابزارها یا امکانات متناسب با رشد بازار بود و دلیل دوم عدم توانایی بازار برای هدایت نقدینگی به سمت تولید و رشد و توسعه صنایع بود.
بعد از بررسی‌هایی که در مورد بورس‌های دنیا و ایران انجام دادیم، متوجه شدیم یک روش این است که ما راه عادی را طی کنیم و چندین سال روی زیرساخت‌های الکترونیکی بازار کار کنیم. روش دوم بررسی قوانین و مقررات و پیشگیری از تکرار وقایع سال ۱۳۹۹ است.»
قاسمی تأکید کرد: «به نظر من اتفاق دیگری هم در بازار افتاده که حائز اهمیت است. نسل جدید ما که اکنون در بازارهای مالی فعال هستند، غالباً با زیرساخت‌های جدید آشنا و به استفاده از ابزارهای جهانی علاقه‌مند هستند. این نسل، جنس دارایی و پلتفرم‌های نوین را بهتر درک می‌کنند و به آنها برای کار کردن با بازار نیاز دارند.
پس نیاز بعدی بازار ما به‌روز شدن است و علاوه بر کار کردن روی زیرساخت‌های فعلی، باید جوابگوی نیازهای نسل جوان نیز باشد. در همین راستا می‌توان دارایی‌های بازار را وارد بستر و پلتفرمی کرد که این نسل با آن آشناتر هستند. این باعث می‌شود قسمتی از نقدینگی که به بازار کریپتو رفته، به بازار سرمایه برگردد.»
پیوند ۷۰ درصد اقتصاد جهان با بلاکچین
در ادامه این گفت‌وگوی سه‌نفره، آشتیانی با اشاره به فرصت‌های بلاکچین و بازار رمزارزها برای بازار بورس افزود: «باید ببینیم قصد استفاده از کدام جنبه کاربردی بلاکچین را داریم. این فناوری کاربردهای زیادی دارد؛ از ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری روی دارایی‌های دیجیتال گرفته تا استفاده از ابزار بلاکچین برای سهام سنتی. با توجه به اقدامات فعلی که در دست بررسی مرکز پژوهش‌ها قرار دارد، فعلاً قرار بر این نیست که خطر یا پیچیدگی بیشتری را به کاربر تحمیل کنیم. به نظر من در حال حاضر باید چند نکته را در اولویت قرار دهیم.»
به گفته آشتیانی گارتنر پیش‌بینی کرده که بیش از ۷۰ درصد اقتصاد جهانی در دهه آینده به سمت استفاده از ابزار بلاکچین می‌روند: «در حال حاضر این موضوع در کشور ما حداقل دو فایده دارد. اول اینکه به بستر و ویترین عرضه سهام موجود در بازار بورس تنوع می‌بخشد و باعث می‌شود جذب ثروت صرفاً با ریال انجام نشود و از دارایی‌های جهان‌روا هم استفاده کنیم. فایده دوم در مورد شرایط خاص کشور ماست.
ممکن است علاقه‌مندانی در سراسر دنیا وجود داشته باشند که بخواهند در بازار بورس ما سرمایه‌گذاری کنند. برای محقق‌شدن این امر بازار سرمایه باید از حالت جزیره‌ای خارج شود. ابزار بلاکچین می‌تواند ویترین ما را نه‌تنها برای انواع مختلفی از دارایی، بلکه به روی مشتریان جدید هم باز کند. بنابراین فکر می‌کنم بدون افزایش دشواری‌ها می‌توانیم از این موارد بهره ببریم.»
مسابقه منطقه ای در بازار توکن های مبتنی بر دارایی
مدیر گروه بازارها و ابزارهای مالی مرکز پژوهش سازمان بورس هم تأکید کرد: «واقعیت این است که یک مسابقه جهانی یا حداقل منطقه‌ای ایجاد شده است. این مسابقه بر سر این است که چه کسی می‌تواند در بازار توکن‌های مبتنی بر دارایی، گوی سبقت را از دیگران برباید.
برخی کشورها زیرساخت‌ها را از چند سال قبل ایجاد و برخی به‌تازگی شروع به کار کرده‌اند. برای مثال در عمان قرار است توکن‌های مبتنی بر ملک تا فصل بعدی ۲۰۲۲ راه‌اندازی شوند. در کشوری مثل امارات صندوق‌های کریپتویی ایجاد شده است. آن چیزی که فضای بلاکچین را برای من جذاب می‌کند، دسترسی بدون مرز و بدون واسطه‌هایی مثل بانک‌هاست.
البته منظور من بانک‌های خارجی هستند. باید توجه داشت که موضوع کریپتوکارنسی‌ها مثل فارکس نیست و ادامه‌دار خواهند بود. کما اینکه در سال‌های گذشته ادامه داشته و ما شاهد رشد آنها بوده‌ایم. استقبال عمومی از کریپتوکارنسی‌ها نسبت به فارکس خیلی بیشتر شده است.»
حامدی با اشاره به شرایط فعلی اقتصادی کشور گفت: «مقام معظم رهبری فرموده‌اند که ما در شرایط جنگ اقتصادی هستیم. در شرایط جنگ اقتصادی، به ابزارهای جنگ اقتصادی نیاز داریم. ما در جنگ اقتصادی نمی‌توانیم با ابزارهای متقارن بجنگیم. بلاکچین در حال ایجاد یک فضای جنگی غیرمتقارن برای ماست.
ما اگر بتوانیم یک کلاس دارایی جدید ایجاد کنیم که دارایی پایه آن دارایی‌های مالی یا فیزیکی یا خدمات باشد و آن را به‌صورت الکترونیکی در فضای بلاکچین عرضه کنیم، سرمایه‌گذارانی از سراسر جهان جذب خواهیم کرد. اگر زود به سراغ این ابزار برویم، هرچند خیلی زود نیست، می‌توانیم در منطقه سری بلند کنیم.»
از دنیا خیلی عقب نیستیم
در پایان این بحث مدیرعامل مزدکس هم تأکید کرد: «از لحاظ ذهنی بازار و رگولاتور ما آماده هستند. به نظر من یکی از پیشروترین نهادهای دولتی که در این زمینه دارد کار می‌کند، سازمان بورس است. باید بگویم که ما از دنیا خیلی عقب نیستیم. بازار سرمایه می‌تواند با کمک بلاکچین عقب‌افتادگی خود را جبران کند. الان نگاه به این قضیه مثبت و بیش از ۵۰ یا ۶۰ درصد زیرساخت فنی هم آماده است.
همان‌طور که گفتند، قرار نیست بازار را پیچیده‌تر کنیم و یک کلاس دارایی به بازار اضافه شود که کل سیستم‌های داخل بازار را دچار تغییر کند. قرار است با یک مدل بهینه پلی بین حوزه مالی سنتی و حوزه مدرن بلاکچین ایجاد کنیم. به نظر من ایران در موقعیت خوبی قرار دارد و اگر بتوانیم طی چند ماه آینده این کار را شروع کنیم، در سطح دنیا جزء بهترین‌ها خواهیم شد.»
دیدگاه شما